In 2022 is Theo Bakker gepromoveerd op een proefschrift over autistische studenten. Er is in Nederland weinig onderzoek gedaan naar hoe het autistische studenten vergaat aan de universiteit. Dit proefschrift voegt dan ook veel toe aan onze kennis hierover.
Het onderzoek
Theo Bakker vroeg zich af wat er uniek is aan het studieverloop en het studiesucces van autistische studenten aan de universiteit. Om die vraag te beantwoorden onderzocht hij zeven cohorten van voltijds bachelor studenten van de Vrije Universiteit Amsterdam, tussen 2010 en 2016. Hij vergeleek drie groepen studenten: autistische studenten (97), studenten met andere functiebeperkingen (2.252) en studenten zonder functiebeperkingen (24.794).
Het startpunt van autistische studenten bleek niet helemaal gelijk te zijn. In vergelijking met studenten zonder enige functiebeperking, kost het autistische studenten meer tijd om het hoger onderwijs te bereiken en zijn ze dus vaker ouder wanneer ze aan hun studie kunnen beginnen. Ook hebben ze om daar te komen vaker een andere route genomen dan zes jaar VWO. Ten derde hebben studenten met autisme vaker ook nog andere psychiatrische diagnoses.
Tijdens de bachelor deden de autistische studenten het uiteindelijk niet slechter dan andere studenten. Ze hadden geen lagere cijfers en de uitval was niet hoger. Wel deden zij vaker niet mee aan een tentamen en haalden zij vaker een tentamen niet. Studenten die vaak niet op komen dagen voor tentamens hebben een grotere kans hun studie niet af te maken. Autistische studenten deden ook minder vaak mee aan de herkansing en haalden minder vaak bij herkansingen een tentamen alsnog. Dit zou kunnen komen door uitstelgedrag en/of het niet tijdig aanpassen van een niet-werkende leerstrategie.
Zoals elk onderzoek heeft ook dit promotieonderzoek een aantal beperkingen. Zo is er niet gekeken naar de mogelijke bijdrage van andere psychiatrische diagnoses aan slechtere studieresultaten. Ook is er niet gekeken of het autistische studenten meer gekost heeft om gelijke studieresultaten te behalen, denk aan extra tijd, bijkomende stress en activiteiten die ze ervoor hebben moeten laten.
Implicaties voor begeleiding
In de praktijk is vooral interessant welke aanbevelingen dr. Bakker doet om het studiesucces van autistische studenten te verbeteren. Hij stelt een stapsgewijze benadering voor, die een aanvulling is op het STEPS-programma (Stepped Transition in Education Program for Students with ASD). Deze aanvullende benadering bestaat uit vier stappen:
1. Transitie
De eerste stap is de transitie naar een universitaire studie. Daarbij gaat het om het maken van een goede studiekeuze en het succesvol afronden van het eerste jaar. Bestaande supportsystemen zoals ouders en begeleiders zijn belangrijk bij deze fase en kunnen het beste actief worden betrokken. Het draagt ook bij aan een goede transitie als de student van tevoren actief meedoet aan open dagen en introductieprogramma’s, al kan dat overprikkelend zijn. Ook helpt het zeer als er een duidelijk en praktische stappenplan opgesteld wordt met alle acties die nodig zijn om aan de studie te kunnen beginnen.
Het is autistische studenten aan te raden om bij de opleiding aan te geven dat ze autisme hebben. Ze mogen ervan uitgaan dat deze informatie vertrouwelijk wordt behandeld. Studenten met autisme zijn niet minder succesvol, maar kunnen wel voordeel hebben van extra of andersoortige ondersteuning, wat op de lange termijn juist leidt tot meer zelfstandigheid en autonomie.
Het is verleidelijk om je als autistische student volledig te richten op je studie en geen nevenactiviteiten te doen. Een goede balans tussen studieactiviteiten en sociale activiteiten is echter belangrijk voor een evenwichtige ontwikkeling. Daarbij is het wel belangrijk dat de sociale activiteiten aansluiten bij de interesses en voorkeuren van de student.
2. Het eerste jaar van de bachelor
In het eerste jaar is coaching vaak essentieel om onsuccesvolle leerstrategieën om te zetten in succesvolle. Daarvoor is het belangrijk om executieve functies die nog niet goed ontwikkeld zijn te verbeteren.
In de begeleiding van autistische studenten is het belangrijk om heel concreet en duidelijk te maken wat er van een student verwacht wordt. Hoe werkt een hoorcollege of werkcollege? Wat moet je wel en niet doen? Wat verwachten medestudenten van je? En wat verwachten docenten?
Ook is het aan te raden om gebruik te maken van voorzieningen zoals meer tijd voor tentamens of en stillere omgeving voor tentamens. Minder vakken volgen is niet perse aan te raden, omdat dit kan zorgen voor studievertraging en een sociaal isolement.
3. Het tweede en derde jaar van de bachelor
Autistische studenten die aan het tweede jaar beginnen met studievertraging hebben vaker last van stress, angst een een sociaal isolement. Als eerdere voorzieningen voor de tentamens niet hebben geholpen, is het aan te raden te kijken naar alternatieve vormen van tentaminering.
In het derde jaar dienen zich vaak nieuwe uitdagingen aan, zoals een stage of een bachelor scriptie. Dit zijn grotere en minder gestructureerde taken die meer planning en nieuwe praktische vaardigheden vragen. Ook het onderscheiden van hoofd- en bijzaken wordt in deze fase vaak belangrijker.
Afbeelding door Dom Fou op Unsplash